Linus van der Plas
- Periode: 1968-69
- Archiefinstelling: Alles gedigitaliseerd; originelen in privé beheer (Wageningen)
- Locatie: Heel Nederland
- Soorten: Notenkraker
- Bron: Beschreven en bedrukte foliovellen
- Inleiding
In Nederland is invasietrek het meest bekend van Pestvogel, Kruisbek en Notenkraker. Dit verschijnsel heeft altijd de aandacht getrokken maar de onvoorspelbaarheid ervan maakt een gerichte bestudering vaak niet mogelijk.
In 1968-1969 was er een Notenkraker invasie van ongekende omvang: in 1968 ca. 10.000 waarnemingen in Nederland. Eerdere invasies betroffen niet meer dan enkele 100-en waarnemingen.
- Archiefbeschrijving
Het archief betreft de rapportage (ca. 70 pag.) met bijlage (ca. 100 pag.) met samenvatting en bewerking van alle beschikbare data, inclusief vergelijking met waarnemingen uit de omringende Europese landen en inclusief bespreking van resultaten en uitgebreid literatuuroverzicht.
- Ornithologische betekenis
Dit archief bevat waarschijnlijk het meest uitgebreide onderzoeksrapport over de Notenkraker invasie 1968-69. De bewerking van de data en de conclusies uit het rapport vergroten het bestaande inzicht en zullen ongetwijfeld hun nut tonen bij analyse van toekomstige invasies.
- Links
- Over de archiefvormer
Van der PLAS, Linus Hendrikus Werner, (LvdP), geboren in Velp op 10 juli 1946, studeerde biologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam met als hoofdvak plantenfysiologie. Eén van zijn bijvakken was diersystematiek & zoögeografie bij prof. Dr. K.H. Voous. In 1977 promoveerde hij op het onderwerp van zijn hoofdvak, en was werkzaam als hoogleraar plantenfysiologie aan de Landbouwuniversiteit te Wageningen (1990 – 2008).
De relatie met de ornithologie ontstond bij LvdP op de middelbare school toen hij onder leiding van zijn biologieleraar Frans D. Keuchenius broedvogels inventariseerde in Zutphen (1962-64). Het inventariseren van broedvogels zette hij voort in de omgeving van Amsterdam (1973-77) voor Randstad en Broedvogels (Vogelwerkgroep Avifauna West-Nederland, 1981).
De ornithologie kreeg ook aandacht in de praktijk van zijn bijvak diersystematiek & zoögeografie (1970-71), mede onder leiding van Dr. Jan Wattel. Dit betrof de achtergronden van de grote Notenkraker-invasie van 1968, met nadruk op de relatie van deze invasie met het voedsel van de Notenkrakers tijdens hun verblijf in Nederland. De achtergrond hierbij was de vraag of gebrek aan geschikt voedsel (in het leefgebied in Siberië) een mogelijke oorzaak was van deze uitzonderlijke invasie; daarom was het onderzoek gericht op ‘Wat eten de notenkrakers dan hier’. Onderzoek werd uitgevoerd op het Zoölogisch Museum Amsterdam (ZMA). Het beschikbare materiaal betrof in de eerste plaats brieven/kaarten met waarnemingen over voedsel en eetgedrag. Dit waren reacties op oproepen om informatie hierover door Bert Garthoff in het programma “Weer of geen weer” (van 1995 tot 1978 de voorloper van “Vroege Vogels”). Het betrof daardoor èèn van de eerste voorbeelden van Citizen Science. Daarnaast waren de maaginhouden van dood gevonden en op het ZMA geprepareerde Notenkrakers beschikbaar.
Dit onderzoek heeft geleid tot een studentenverslag (nu in dit archief) en een Poster-abstract op het 19e International Ornithological Congress.
Na pensionering in 2008 pakte LvdP de broedvogel-inventarisaties weer op in de omgeving van Wageningen. Hij is sinds 2012 voorzitter van de KNNV-Vogelwerkgroep Wageningen e.o. en actief in de KNNV-inventarisatie-commissie Wageningen onder andere als schrijver/redacteur van (hoofdstukken van) inventarisatie-rapporten en artikelen in blad van de Vogelwerkgroep. Hierbij ook een artikel over de Notenkraker-invasie van 1968, naar aanleiding van het langdurig verblijf van een Siberische Notenkraker in Wageningen in 2018/2919.
- Publicaties
Van der Plas L.H.W. & J. Wattel 1986, Irruption of the Siberian Nutcracker in Western Europe. Abstract nr. 516 op het 19e International Ornithological Congress.
Van der Plas 2018, Eén Notenkraker maakt nog geen invasie, Pennevluchten 36(4):88-91.